راهنمای مراقبت از دندانهای کودکان
پوسیدگی دندان در دو سال اول تولد شروع شده و باعث مشکلات بسیار زیادی برای کودک و والدین وی می‌شود.
این پوسیدگیها به سرعت پیشرفت می‌کنند و در صورت عدم درمان باعث بروز درد و آبسه می‌گردند. در کشور ایران طبق مطالعات انجام یافته در مناطق مختلف شیوع این نوع پوسیدگیها که در اصطلاح پزشکی به Nursing Caries معروفند، حدود ۲۰ درصد گزارش شده است.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، از مهمترین علل این پوسیدگیها مصرف شیر ( چه شیر مادر و چه شیر خشک ) یا مایعات شیرین در فاصله شب تا صبح به هنگام خواب کودک است. در این فاصله، به علت کاهش ترشح بزاق و قرار گرفتن مایعات شیرین بر روی دندانها در حضور میکروبهای پوسیدگی‌زا ، روند پوسیدگی شروع شده و رو به پیشرفت می‌گذارد و تکرار عادت منجر به ایجاد پوسیدگی می‌گردد.
غالبا” اولین پوسیدگیها روی دندانهای شیری عقب پیشرفت می‌کند. بهترین روش جهت پیشگیری، قطع مصرف مایعات شیرین و یا شیر از شش ماهگی به بعد در شب یا در صورت عدم امکان قطع شیر، تمیز کردن دهان و دندانها بعد از مصرف این مایعات می‌باشد. در صورت بروز پوسیدگی درمان هر چه سریعتر کودک الزامی است.
مراقبت های دندانی کودک را می توان به سه بخش تقسیم کرد:
1-مراقبت هائی که توسط خود وی انجام می گردد.شامل مسواک زدن ، نخ کشیدن و پرهیز از خوردن شیرینی جات و..
2- مراقبت هائی که باید توسط والدین انجام گرددشامل نظارت بر نحوه مسواک زدن ، تهیه برنامه غذائی مناسب ووقت گرفتن از دندانپزشک برای چک آپ دندان های کودک به طور دوره ای
3-مراقبت هائی که توسط دندانپزشک انجام می شودشامل معاینه بافت نرم وسخت دهان ، تشخیص ودرمان پوسیدگی های دندان های شیری ودائمی ، فلورایدتراپی دندان ها برای مقاوم کردن آن ها در برابر پوسیدگی، انجام فیشورسیلنتت(مهروموم کردن شیارهای دندان های دائمی)برای کاهش خطر پوسیدگی ، مراقبت از فضای رویشی دندان های دائمی ،اصلاح ناهنجاریهای تکاملی فک ودندان ها و…
براي پيشگيري از پوسيدگي دندان‌هاي كودك بعد از يك سالگي شير شب بايد به صورت كنترل‌شده و نه به دلخواه كودك باشد.
يكي از عادت‌هاي غلط برخي مادران اين است كه قاشق يا پستانك كودك را قبل از اينكه در دهان كودك بگذارند اول داخل دهان خود مي‌گذارند تا به اصطلاح آن را تميز كنند.
همزمان با رويش دندانها ميكروب‌هاي عامل پوسيدگي وارد دهان شده و شروع به فعاليت مي‌كنند و اين عادت غلط برخي مادران باعث مي‌شود اين ميكروب‌ها زودتر وارد دهان كودك شوند و به همان نسبت پوسيدگي‌هاي دندان در كودك افزايش يابد.
يكي ديگر از باورهاي غلط اين است كه عمر دندان‌هاي شيري تا هفت سالگي است و اين تصور باعث شده در حفظ و بهداشت دندان‌هاي شيري سهل‌انگاري شود.
درحدود سن سه سالگي تا هشت سالگي كودكان بايد با نظارت بزرگسالان دندانهايشان را طبق قاعده صحيح مسواك و نخ دندان كنند توجه داشته باشيد كه مقدار استفاده از خمير دندان به اندازه يك نخود كافي مي باشد! (بهتر است براي تشويق كودكان به مسواك زدن از خمير دندان كودكان كه با طعم انواع ميوه آغشته است استفاده شود).
در حدود سن هشت سالگي اغلب كودكان مي توانند بدون كمك بزرگسالان مسواك بزنند و ازنخ دندان استفاده كنند. البته بهتر است باز هم مسواك بزنندو از نخ دندان كشيدن آنها با نظارت و كنترل بزرگترها باشد. خريد مسواك و خميردندان بايد با حضور و نظر خواهي كودك انجام پذيرد. زيرا احساس شخصيت اجتماعي كودك در اين زمينه تقويت شده و سبب مي شود در رعايت بهداشت دهان بيشتر دقت نمايد.
بهترین راه سالم نگهداشتن دندانهای کودکان‌تان، شروع کردن مراقبت دندانی در ابتدای زندگی است .رعایت این نکات به حفظ سلامت دندانهای کودکتان کمک خواهد کرد:
– برای چک‌آپ‌های منظم به دندانپزشک مراجعه کنید. شش ماه پس از بیرون آمدن اولین دندان کودک او را برای ویزیت دندانپزشکی ببرید، اما این ویزیت نباید دیرتر از اولین سالگرد تولد کودک باشد. معاینه منظم دندانها، پاک کردن دندانها و درمان با فلوراید می‌تواند مشکلات دندانها را پیش از آنکه بدتر شوند و نیاز به درمان جدی پیدا کنند، حل کنند.
– با پاک کردن دهان کودک چند روز بعد از تولد و تمیز کردن لثه‌ها با یک پارچه یا گاز پانسمان مرطوب پس از هر بار شیر خوردن، از پوسیدگی دندان او جلوگیری کنید. این کار به زدوده شدن پلاک دندانی کمک خواهد کرد.
– به کودکتان اجازه ندهید تا برای مدت بیش از حد طولانی از سینه‌تان شیر بخورد. اگر بگذارید کودکتان هنگامی که شیشه شیر، شیر خشک،آب قند یا آب میوه را در دهان دارد، چرت بزند یا بخوابد، دندان‌هایش دچار پوسیدگی می‌شود.
– از یک سالگی به بعد کودکتان را تشویق کنید که با فنجان مایعات را بنوشد.
– در کودکان بزرگتر که ورزش می‌کنند یا سوار روروک یا دوچرخه می‌شوند، استفاده از محافظ‌های دهانی در حین ورزش می‌توانند از آسیب‌های احتمالی به دندانها جلوگیری کند. ممکن است دندانپزشک‌تان محافظ دندانی برای کودکتان بسازد که از انواع آماده موجود در بازار بهتر در دهان او جا بگیرد.
– از اقداماتی که باید موارد اضطراری دندانپزشکی کودک انجام دهید، اطلاع حاصل کنید. اگر دندان کودک کنده شد، اگر ریشه دندان کثیف شده است، آن را با آب بشویید، اما به آن دست نزنید یا قطعات بافت اضافی را جدا نکنید. در صورت امکان، دندان را به آرامی درون حفره دندانی جا بگذارید و آن را نگه دارید. اگر این کار ممکن نیست، دندان را درون فنجانی از شیر بگذارید و فورا به دندانپزشک مراجعه کنید.
اولین دیدار دندانپزشکی کودک چه موقع است ؟
اولین دیدار باید حداکثر بین 6 تا 12 ماهگی صورت گیرد. دراین زمان دندانپزشک، روشهای بهداشت دهان و دندان و پیشگیری از پوسیدگی های دندانی، عادات زیانبار دهانی و نیز کاربرد فلوراید را به شما آموزش می دهد.
فواصل زمانی بین دیدارهای دندانپزشکی چقدر باید باشد ؟
فاصله دیدارها بستگی به نوع تغذیه، مراقبتهای دندانی و فلوراید آب آشامیدنی دارد و بطور معمول هر 6 ماه یکبار توصیه می شود. بدینوسیله با کاربرد روشهای پیشگیری، از صرف هزینه و وقت برای درمانهای پیچیده آینده جلوگیری خواهد شد.
در معاینه دندانهای کودکان چه روندی طی خواهد شد ؟
دندانپزشک به آرامی دندانها و لثه کودک را معاینه کرده، پوسیدگی یا سایر مشکلات را ارزیابی می نماید. در صورت لزوم جهت بررسی فکین، دندانهای در حال تکامل و پوسیدگی های غیرقابل رویت رادیوگرافی تجویز خواهد شد. همچنین در این جلسه روشهای بهداشتی و نیز رژیم غذایی صحیح ارزیابی و یادآوری خواهد گردید.
چرا با وجود اینکه دندانهای شیری می افتند باید کودک خود را نزد دندانپزشک ببریم ؟
دندانهای شیری سالم به جویدن صحیح غذا، تکلم درست و زیبایی کودک کمک به سزایی می کند در غیر اینصورت سلامت عمومی وی به مخاطره خواهد افتاد.
در صورت زود از دست رفتن دندان شیری، فضای مزبور باید توسط فضا نگهدارنده حفظ شود وگرنه حرکت دندانهای مجاور سبب کاهش فضای رویش دندان دائمی جانشین گردیده و درمانهای ارتودنسی طولانی مدت و پرهزینه آینده را در برخواهد داشت. هشت دندان پیشین شیری تا حدود 6 سالگی و 12 دندان شیری دیگر تا 12 سالگی باید برای کودک کار کند.
چه چیزهایی را باید در مورد دندانپزشک به کودک گفت ؟
به او بگویید دکتر دوست شماست به سلامت شما کمک می کند و دندانهای شما را تمیز می کند. ازاین دیدار با خاطره خوب و مفید یاد کنید.
نکات قابل توجه :
– جهت ترغیب کودک برای دیدار دندانپزشکی به او رشوه ندهید.
– دیدار دندانپزشکی را وسیله ای برای تنبیه معرفی نکنید.
– اضطراب خود را به کودک منتقل نکنید.
– به دیگران اجازه ندهید موارد ترس از دندانپزشکی را برای او بازگو کنند.
– کلمات منفی و ترسناک مانند درد، آمپول، کشیدن، چرخ کردن را برای کودک به کار نبرید.
– از آنجا که دندانپزشک و دستیار برای هر مورد اصطلاح خاصی را به کار خواهند برد جزئیات روند کار رابرای کودک توضیح ندهید.
– از طرف دندانپزشک قولی به کودک ندهید.
– دیدارهای دندانپزشکی را برای کودک لذت بخش سازید.
– در صورت صلاحدید دندانپزشک، کودک رابه تنهایی به اتاق بفرستید.
– همواره الگوی صحیحی از نظر رعایت بهداشت دهان و دندان و مراجعه منظم به دندانپزشک برای کودک خود باشید.
